Ospe Dosage Form Rx25.pdf l4j2j

การระบุชนิด/รูปแบบของยาจากลักษณะภายนอก Pharmaceutical Dosage Forms

Rx25 OSPE Team by

รูปแบบยาเตรียม การแบ่งประเภท  Liquid Dosage Forms  Solid Dosage Forms  Semi - solid Dosage Forms  Miscellaneous Dosage Forms

Liquid Dosage Forms ยาเตรียมประเภทของเหลวเป็นยาเตรียมรูปแบบต่างๆ ที่มีลักษณะเป็น ของเหลวหรือน้า้ ซึ่งแบ่งได้เป็น ยาน้า้ สารละลาย (solution) และยาน้้ากระจาย ตัว (dispersion)

ยาเตรียมประเภทของเหลว (Liquid dosage forms) ยาน้้ากระจายตัว (Dispersion)

ยาน้้าสารละลาย (solution) ตัวท้าละลายที่ใช้น้า (Aqueous solution)

ตัวท้าละลายที่ไม่ใช้น้า (Non-aqueous solution)

Aromatic waters Solution Syrups

Elixirs Spirits Tinctures Fluidextracts

กระจายผงยา (Colloidal Dispersions)

แขวนลอยผงยาที่ ไม่ละลายน้้าในน้้า (Coarse Dispersions)

Mucilages Milks Magmas

Suspensions Emulsions

ยาน้้าสารละลาย (solution) 

ตัวท้าละลายที่ใช้น้า (Aqueous solution) Aromatic waters สารละลายใสอิ่มตัวด้วยน้้ามันหอมระเหย  Solution ยาน้ าที่มีตวั ยาและตัวทาละลายผสมเป็ นเนื้ อเดียวกัน  Syrups ยาน้ ารับประทานที่แต่งให้มีรสหวานด้วยสารละลายน้ าตาล 

ยาน้้าสารละลาย (solution) 

ตัวท้าละลายที่ไม่ใช้น้า (Non-aqueous solution)  

Elixirs เป็นยาน้้าใสมีกลิ่นหอมมีแอลกอฮอล์เป็นส่วนผสมอยู่ประมาณ 4-40% Spirits เป็นสารละลายของสารหอมระเหยในแอลกอฮอล์ 60-90% ไม่มีรสหวาน

ยาน้้าสารละลาย (solution)  Tinctures ประกอบด้วยสารที่สกัดจากพืชหรือสารเคมีในแอลกอฮอล์  Fluidextracs เป็นการน้า tincture มาสกัดด้วยวิธี Percolation แล้ว อยู่ในรูปของเหลว

ตารางเปรียบเทียบความแตกต่างยาน้้าแต่ละรูปแบบ รูปแบบยา Aromatic waters Solution Syrups Elixirs Spirits Tinctures Fluidextracs

น้้าตาล แอลกอฮอล์ สารสกัดพืช น้้ามันหอมระเหย ++ +++ + 4-40% 60-90% +++ 77-83% ++ เช่นเดียวกับ tincture สกัดด้วยวิธี Percolation

ยาน้้าสารละลาย (solution) 

อื่นๆ     

ยาสวนล้าง (Douches) ใช้ส้าหรับล้าง body cavities เช่น ช่องคลอด ทวารหนัก Collodions มีส่วนผสมของ polymer เพื่อให้เกิดฟิล์ม Gargles ยาส้าหรับกลั้วคอ ต้องเจือจางก่อนใช้ Mouthwashs Paints ใช้ป้ายที่ผิวหนังหรือเยื่อบุ

ยาน้้ากระจายตัว (Dispersion) 

กระจายผงยา (Colloidal dispersions) เป็นยาน้้าที่วัฎภาคกระจายตัว ประกอบด้วยอนุภาคขนาดเล็กกว่า 0.5 ไมโครเมตร เรียกว่า คอลลอยด์ มีลักษณะขุ่น Mucilages ประกอบด้วยสารพวกยางไม้ (gum) หรือสารที่เป็นเมือก กระจายตัวในน้้า จนพองตัวเต็มที่มีลักษณะข้น เหนียว  Milks & Magma เป็นยาที่ประกอบด้วยอนุภาคตัวยาที่เป็นสารอนินทรีย์ขนาดใหญ่ และยาจะเหนียวข้นคล้ายน้้านม 

ยาน้้ากระจายตัว (Dispersion) 

แขวนลอยผงยาที่ไม่ละลายน้้าในน้้า (Coarse dispersions) เป็นยาน้า้ ที่วัฎภาค กระจายตัวประกอบด้วยอนุภาคขนาดใหญ่กว่า 0.5 ไมโครเมตร มีลักษณะขุ่นและ เกิดการแยกชั้นได้ Suspensions ตัวยาเป็นของแข็งกระจายอยู่ในของเหลว ต้องมีสารที่ช่วยในการ กระจายตัวของยาเรียกว่า suspending agent และต้องเขย่าขวดก่อนใช้  Emulsions ประกอบด้วยของเหลว 2 ชนิด ที่ไม่ผสมเป็นเนื้อเดียวกัน ต้องมีสารช่วยใน การกระจายตัวเรียก emulsifying agent 

ยาน้้ากระจายตัว (Dispersion) 

อื่นๆ  Lotions ยาใช้ภายนอก ส่วนใหญ่มักเตรียมในลักษณะ suspension หรือ emulsion แต่อาจเตรียมในรูป solution ก็ได้  Liniments ใช้ภายนอก ต้องมีการถูนวด ตัวยามักท้าให้เกิดอาการร้อนแดง มีฤทธิ์แก้ปวดได้

Solid Dosage Forms เป็นยาเตรียมที่มีลักษณะเป็นของแข็งซึ่งเป็นเม็ดหรือผงบรรจุซอง มีทั้งแบบ ใช้ภายใน และภายนอก

ยาเตรียมประเภทของแข็ง (Solid Dosage Forms) ใช้จ้านวน แบ่งเป็นส่วน (Unit Dosage Forms) ใช้ภายใน (Internal) Divided powders Capsules Pills Tablets Lozenges Pastilles

ใช้ภายนอก (External)

ใช้จ้านวนมาก (Bulk Powders)

ใช้ภายใน (Internal)

ใช้ภายนอก (External)

suppositories

Oral Bulk powders Granules Effervescent powders

Dusting powders Insufflations

Solid Dosage Forms 

Powders แบ่งได้ 2 ลักษณะ  แบ่งตามการบรรจุ  Divided powders ยาผงที่แบ่งเป็นซอง ขนาดยาเท่าๆกัน ใช้ครั้งเดียว  Bulk powders ยาผงที่แบ่งใช้ได้หลายครัง้ อาจบรรจุอยู่ในกระปุก  แบ่งตามการใช้  Dusting powders ยาผงใช้ภายนอก ใช้โรยใส่แผลเพื่อฆ่าเชื้อ  Oral powders ยาผงใช้รับประทาน เช่น ผงเกลือแร่

Solid Dosage Forms 

Capsules เป็นยาเม็ดที่มีตัวยาและส่วนประกอบต่างๆ บรรจุอยู่ในปลอกหุ้มทีท่ ้า จาก gelatin ตัวยาอาจเป็นผง, granule หรือเป็น liquid ก็ได้ แบ่งเป็น 2 ชนิด  Hard gelatin capsule ภายในบรรจุของแข็ง  Soft gelatin capsule ภายในบรรจุของเหลว

Solid Dosage Forms Tablets เป็นยาเม็ดที่เตรียมได้จากการผสมตัวยาและส่วนประกอบอื่นที่จา้ เป็น จะมีหลายแบบซึ่งเตรียมเพื่อให้ได้ยาที่น่าใช้ และให้ผลตามประโยชน์ที่ต้องการ  Compressed tablets เตรียมโดยใช้เครื่องตอกอัดออกมาเป็นเม็ด  Multiple compressed tablet กรณีตอกอัดมากกว่า 1 ครั้ง  ยาเม็ดเคลือบ เช่น sugar-coated tablet, flim-coated tablet, entericcoated tablet  Molded tablets เตรียมโดยอัดผงยาที่ชื้นลงในแม่พิมพ์  sublingual tablet  sustained-release tablet  vaginal tablet  chewable tablet 

Solid Dosage Forms   

 

Granules ผงยาจับกันเป็นก้อนขนาดเล็ก Pills เป็นยาเม็ดรูปกลมหรือรูปไข่ ขนาดเล็ก ได้จากการปั้น Lozenges ยาอมให้ละลายในปากช้าๆ ไม่ให้กลืน เม็ดค่อนข้างใหญ่ Pastilles เป็นยาอมเช่นเดียวกับ lozenge แต่มีลักษณะนิ่มกว่า Suppositories ใช้เหน็บหรือสอดเข้าช่องต่างๆ ของร่างกาย

Solid Dosage Forms 



Effervescent เป็นผงยาที่มีส่วนผสมของ Carbonate Salt และ acid มีทั้งรูปแบบ ที่เป็นยาผงแห้ง (effervescent powder) และเม็ดฟู่ (effervescent tablet) เวลา ใช้ต้องผสมน้้าให้เกิดฟองฟู่ก่อน Insufflations เป็นผงยาแห้งขนาดเล็กต้องใช้เครือ่ งมือพิเศษในการพ่น ใช้พ่นเข้า ทางช่องต่างๆ ของร่างกาย เช่น ช่องจมูก ช่องคอ เป็นต้น

Semisolid Dosage Forms ยาเตรียมประเภทกึ่งของแข็ง เป็นยาเตรียมที่ในสภาพปกติจะ สามารถคงตัวตามภาชนะบรรจุ แต่เมื่อใช้ทาร่างกายจะหลอมตัวเป็นของเหลว ง่ายต่อการทาบนผิวหนัง ใช้เป็นยาภายนอก ประเภทของยา 

ยาขี้ผึ้ง (Ointments) คือ ยาที่มีตัวยาละลายอยู่ในน้้าหรือน้้ามันคล้ายกับการเตรียม suspension หรือ emulsion แต่ ointment จะมีความแข็งมากกว่า

Semisolid Dosage Forms  ครีม (Creams) ส่วนประกอบโดยทั่วไปจะเหมือนกับ emulsion แต่มีความ แน่นของเนื้อยามากกว่า บางครั้งจะเรียกว่า semisolid emulsion  เพสท์ (Pastes) คือ ยาขี้ผึ้งที่มีผงยาที่ไม่ละลายผสมอยู่ด้วยเป็นจ้านวนมาก ท้าให้ยาเตรียมมีลักษณะเป็นเนื้อหยาบกว่า ointment

Semisolid Dosage Forms  เจล (Gels) ตัวยาที่กระจายตัวอยู่ในของ เหลวและท้าให้เกิดเป็นเจลโดยใส่สารก่อ เจล (Gelling agent) เข้าไป ยาเจลจะไม่เหนียวเหนอะหนะ ไม่มัน

Miscellaneous Dosage Forms เป็นยาเตรียมที่เตรียมขึ้นส้าหรับการให้ยาโดยเฉพาะของแต่ละรูปแบบ ซึ่งได้แก่ 1. Metered Dose Inhalers (MDI) MDI เป็นเครื่องมือสูดพ่นยา ภายในบรรจุยาแขวนลอยอยู่ในก๊าซเหลว (liquefied gas) ในรูปแบบยาแขวนตะกอน (suspension) ยาจะถูกฉีดพ่นออกมาผ่านหัวฉีดโดยอาศัย แรงดันจากก๊าซเหลวได้เป็นละอองฝอยของยาในปริมาณทีเ่ ท่ากันทุกครัง้ ของการกดพ่นยา ตัวยา จะถูกส่งต่อไปยังหลอดลมหรือปอดได้โดยอาศัยการหายใจเข้าของผู้ใช้ยา

Miscellaneous Dosage Forms 2. Turbuhaler เป็นเครื่องสูดพ่นยาชนิด multi-unit dose ผงยาทัง้ หมดจะบรรจุรวมกันอยูภ่ ายใน ส่วนที่ใช้กักเก็บผงยาหรือที่เรียกว่า reservoir ก่อนใช้ผู้ป่วยต้องแบ่งยาให้ได้ขนาดการใช้โดยการ บิดฐานหลอดยาในทิศทวนเข็มนาฬิกาจนสุด แล้วบิดกลับในทิศตามเข็มนาฬิกาเพื่อแบ่งผงยาจาก reservoir บรรจุลงในต้าแหน่งที่พร้อมสูดผงยา

3. Accuhaler เป็นเครื่องสูดพ่นยาชนิด multi-unit dose การบรรจุยาลงในตัวเครื่องแตกต่างจาก Turbuhaler คือ ผงยาจะถูกบรรจุใน foil-foil aluminum strip แบ่งตามขนาดการใช้แต่ละครัง้

Miscellaneous Dosage Forms 4. Handi Haler เป็นเครื่องสูดพ่นยาชนิด single-unit dose ผู้ใช้ยาต้องบรรจุยาซึ่งอยู่ในรูป แคปซูลลงในอุปกรณ์แต่ละครัง้ เอง จากนั้นจึงกดปุม่ เพือ่ เจาะแคปซูลและสูดผงยาผ่าน อุปกรณ์ การสูดผงยาจากเครือ่ ง Handi Haler จะต้องใช้แรงสูดมากเนื่องจากต้องอาศัยแรง ในการสูดผงยาออกจากแคปซูล

Miscellaneous Dosage Forms 5. Sprays เป็นยาเตรียมที่ใช้ในลักษณะฉีดพ่นน้้ายาโดยอุปกรณ์ทเี่ รียกว่า atomizer หรือ nebulizer ลักษณะการใช้ยาจะเหมือนกับ aerosol

6. Inhalants

แบบทดสอบ ชื่อผลิตภัณฑ์ Elomet® Reparil® Spiriva® Symbicort® Scott’s Vitamin C® โยคี Naclong® iliadin® ขมิ้นชัน Miracid®

Dosage forms

THANK YOU

Fighting Rx25 RSU >_<