[vii] 194x1o

[vii]

Gilbert Gibson

Tafelberg

Die uitleg van gedigte in hierdie digitale uitgawe van [vii] mag verskil van dié van die gedrukte uitgawe, afhangende van die instellings op u leestoestel. Die uitleg vertoon optimaal indien die standaardinstelling op u leestoestel gebruik word. Lesers kan egter eksperimenteer met die instellings vir verskillende perspektiewe op die gedigte.

[1]

ek’t ’n hond hy stap deur die oop veld naby my huis styf teen my been neus gevestig op die vreemde reuke ver of woes geleë soos die son bo-oor bome vou hy sy vlerke vir my oop skemer tot lig gevalk ek laat vir hom ’n dun fluit dat ons omdraai om onder wolke te vertoef en bly hoop ons gaan stap eendag deur ’n digte staning doringbome voor ’n rant waar die sweem van ribbokke in die skaduwee lê plek-plek omliggende gras nog vars gedou en nat voor die snoet en voor ons meedoënloos

’n kiewiet sal vlug sy voete verwild sy oë rooikring-cokebottelbodems in die opkomende

[2]

daar lê vanoggend soos ou kos in koue kookolie ’n dooie duif in die swembad glibberig en onverwags vasgenes in blare wat te veel was vir afskep die duif is deur chloor omhul soos voetstappe deur ’n klooster ek en die kind klim in die kar waai vir ma op die stoep sy staan so roerloos soos ’n soutpilaar soos ’n jetplane is ons leaving margaret ons wonder are you grieving

[3]

verbeel my dat soos ’n wolf sluip jou lyf met die blywende onsekerheid van roofdiere voor maansverduistering na die warmte van lakens die skimp van onvermydelike slaap daar wag ’n wêreld van bloed en bene sonder die rebellie van kwade bedoeling die slaap slik om jou soos ’n pels ons lywe saam soos die beneweling van ledemate wat eens die wakker van beweging tot uiterste verlamming beding daar gaan die arm oor in die pols die pols oor in die hand die wakkerword ’n gewrig wat in onwaarskynlike verband

met die dood van elmboë staan daar versamel die arms donkerte daar word die nag beraam in ’n droom se onderwaterweg voel ek hoe jy spleetloer na my kyk hoe jy sluk en met ’n vlymgeskerpte vingernael die hare uit jou oë haal en omdraai en aanslaap rooies die nag is lank en swaar siende dat ek my verbeel ’n wolf sluip in jou lyf die blywende onsekerheid deur

[4]

nie majola nie was klara twee jaar voor my op skool haar rok duime korter as die ander meisies bruin van netbal eenkeer vir my ’n oefeningboek met gedigte in gewys haar eie handskrif in ’n netjiese krul soos haar hare op die jaarbladfoto na debat in die donker strate teruggestap na haar ouma-hulle se huis hande sweterig in mekaar en lank daarna nog die reuk op my vel in die stilte van die seunskoshuis tot vandag nog goedkoop parfuum uit moerdyk se apteek wat my

terugvat na die leë straat voor die skool na haar meer gesofistikeerde beheersde lag ’n krakerigheid in die stem eenkeer het ek haar en magda in die boekhouklas sien rook in dekadensie jaloers en tot opgewondenheid geril in hedendaagse terme is sy die kaal maag die sigbare belly button die tatoe laag op die rug en alle ander sonde wat die hart van hande vind iemand vertel my die ander dag klara is in johannesburg en sy het ’n gestremde kind

[5]

van my eerste musiekles net die tannie en haar middel c en hoe ek by die huis met sy groot grasperk af in die paadjie pa in die bakkie voor in die straat en ek voel die pedale onder my voete in die anatomiese roete van stap ek voel die toonlere deur my roer as ek langs jou loop en ek voel hoe asemintrek weer duiselig word as jy liggies aan my raak die bakkie se venster is oop jis ou seun sê my pa

[6]

onderkant die huis is ’n prieel en daar sal niks jou kan ontbreek nie dit hou die turflande mildelik terug die grond leeg soos ’n lidwoord op ’n ysterpaal sit ’n kraai en wag vir opvlieg voordat jy jou oë kan knip voordat jy kan sluk daar is cochenille wat aanpak om jou keel daar is ’n grensdraad om jou vingers en al wat ek verwag is voorspelbare droogtes en swartryp die liefde word ’n leë plaashuis ’n taktiek om jou lyk langs my neer te lê daar sal niks jou ontbreek nie ek behou die teenwoordigheid van

gees om ’n donkerbril op jou koue voorkop te sit die verenigde front van cool snags nog is ek verras as ’n tortelduif begin roep die wanhopige sooie is nou agter ooglede die opstanding is uit die dood vanaand slaap jou lyf teen my aan soos ’n outydse stoel ek word jou waghond jou plaasaanval jou psalmis onderkant die huis is ’n prieel daar sal niks jou

[8]

ek dra water hier waar geen fontein of gras newel voor duiselige kamele nie ek dra ou klere ek word sanderig en het nie meer nut vir multitools of iphones nie ou koeie word begrawe doelbewus teen droogte en wind staangemaak tot langs ons waar duine wag nie in gematigde oker nie maar grys nes ’n vloed skooltruiwol en die duine word my arms word die geweer in die hand word die vinger op die sneller ek dra water hier ek dra jou saam sout na die see

[9]

’n uniform is jou skouers jou arms vou om my soos werksdrag jou lippe veiligheidstewels oor ’n onbeskutte my vinger oor jou wang soos bloed teen ’n deurpos jou tong in my mond onwaar soos koue fusie asem uit jou keel betoog oor my nes die oortuiging van jehovasgetuies jou hande neem my in haweloses om ’n vierenveertiggellingdrom jou nek is ’n beloofde wond jou ore die eindige roete van ’n labirint jou lyf die soeke in die klere van vind

[10]

na die droogte kom die toegif en rus in die oorweldigende kalmte van maer vee en stoppellande stilte voor die storm in die son wat wil weerkaats in ’n leë krip weet ek nou jy kan die reën manipuleer water stuur van hoek tot kant as ek my asem ophou sal rietspruit bly vloei met dieselfde oordrewe ywer as wind

[11]

daar’s ’n stilte wat om jou drapeer soos ’n langbroek met ’n goeie snit jou heupe die heilige muur ek betree jou sonder aankondiging met hande wat in jou soek soos woestyndiertjies na water die asem deur jou tande vlug rondom jare se fluoried die bloed in jou lyf met vaste voorneme ek smeer spoeg aan jou kuiltjie dik nes kwik die liefde klam soos potplantgrond daar’s ’n stilte wat om jou drapeer in die beskutting wat struike bied jou hart is ’n plant bewaar in vermikuliet

[12]

beoordeel my aan sluimering so oordadig daar’s ’n inval in irak ek’s mans genoeg gesluipskutter en bomonskadeliker ek’t net genoeg asem vir don’t go gentle into that en al daardie net nag genoeg dat jy kan slaap

[13]

pieter het ’n sleutel of iets aan die punt van ’n lang tou en die gedoente wirr-wirr bokant sy kop plaasskoolgewapen totdat die lyn breek daar trek die sleutel toe attie en willie die tweeling mekaar met pendorings in hulle windties skiet en sy pa attie moes vashou dat hulle dit met ’n tang kon uittrek by die van rooyens se lyndraad vertel hansie reynecke oor sy perd net een spring sanet pieter se sussie teken saam met orna pouses op die bord die skooltjie se voorstoep buig onder klere en voete wat soos voëlneste van ons maer lywe hang die nagels van port nolloth slenter huis

toe oor verskroeide aarde die haastige wip van ’n kwikkie wat net so vinnig verdwyn soos ek die kind en die sleutel aan pieter se tou se punt

[14]

word wakker in die portaal van ’n gevalle kerk die donderweer al flitsend tot teen die gewelf en oor die mure met hul vervaagde fresko’s bokant die bruin banke asof instrumente vir navigasie in ’n donker en onstuimige en daar buite ’n afvaardiging kareebome met hier en daar turksvy en ander sku vetplante oor die kaal grond daar is ’n kruis teen een van die mure ’n dwaling vir oë en op my tong die smaak van vrees vir filistyne in swawel en houtskool en salpeter en ’n nasmaak frank voor ander drome oor die grond

waarin ons eendag sal slaap sonder bloed en sonder iets soos bloed vir ’n lang tyd so stil gelê en in die donker geluister en niks gehoor nie

[15]

jou oë lê soos dooie vullens bokant jou wange na ’n uitbreking van perdesiekte die wenkbroue daaroor die kleur van brommers in die son soos klippe in die veld lê jou oë en ’n roering wat die wind oor die gras aan skaduwees heg waai deur jou mane jou oë dryf in bloed onder jou voorkop die wimpers gevul met inkennigheid ek wil jou ribbe inval soos runderpes die lyf infekteer en stilletjies wegsluip voor die vlerkklap van aasvoëls wil van jou besit neem soos ’n slaak van verligting jou keel is blinkvos jou mond ’n lang dun spleet om

’n geroesde stang

[16]

wou in die nag sonder dat iemand hoor jou nek van agter stil af in die paadjie elke tree in vaste voorneme tot ek na genoeg aan jou kom en jou op die kant van die knie sodat jy balans verloor en ek gevoude arm om jou keel met my skouer jou kop in die teenoorgestelde rigting ’n werwel ontwrig die koord skuif en jy slap teen my word jou asem in onreëlmatige horte voor hande wat verslap en die uiteindelike voetstap wat in die grond syg in die nag wou

[17]

het ’n siek kind sewe by die huis sy ma bel koors hoog ’n klam lappie ’n bietjie panado het ’n siek kind die foon stil ’n skulp teen my oor sjsjsj donker geute voor my vingers stilte kan die koors laat val dink ek stilte kan die hart verken

[18]

ek is bevrees dat ek jou in versvoete verdeel en opslurp my lief dat oë oor jou aanmeld die roering van grashalms om ’n sluipende miervreter dat ek jou bemin met voorkennis want die meeste verklarings van liefde bestaan uit herhaling van onweer van oorloë teenwoordig of toekomstig met verwysings na die liggaam na dele van die liggaam of agteruitgang van die liggaam dus probeer ek die liefde deesdae volhou sonder woorde om die tanende aard van metafore van jou oë af weg te weer die liefde maak blind

laat in die aand wag vaak tussen dstv-kanale een vir een verander ek bemin jou deur sport by animasie verby bo godsdiens en ’n voortdurende soeke na die liefde maak blind en vra om die tv af te skakel die liefde word ’n berig voor stormwindwaarskuwings

[19]

’n bekommerde stap ek en my hond om die blok ’n road trip sonder stof in die kroniek van radiomusiek het faith hill haar liefde verloor ek glo haar ons voetval sleep verby in ’n oop deur staan lig vierkant oor kinders aan die slaap tussen skaduwees wat koers hou in die aangeleerde geluid van verlies tussen my en my hond lê eenvoud die skuldige afstand tussen lot en sy vrou intiem vertroud met omdraai en stilstaan hy blaf elke nag ons straat in die wind waai vir die sewende dag bedrieglik eenvoudig in die ondersoek na voorstede en ander heilige instansies

ek en my hond improviseer saligheid verslete in gebit en hare nes sonde aan’t val

[20]

jy vee bedagsaam met jou duim oor my lippe soos blou oor berge oor my mond nou skemer onder jou vingers wat in die langer word van skaduwee hierdie blou in my vel fynkam die eertydse glasigheid van water wat nou in ’n droë dam nie lê nie jou oë is op myne die poele van ’n vorige reënbui jou hande die waas van ’n suidewind oor die vlakte gehaas jou tong wag op my soos gras voor ’n aankomende brand wat voor my wang in stilte terugdeins en die vlam in daardie wind voel kom

asem teruggekaap uit die klipperige akt wat buite rekening my mond verlaat woorde instil en sluk

[21]

soos die hart uitwyk voor die bloed so wanhopig is die bestaan van ’n man wat harmonie en goeie orde bly vermy nes gras wat ’n brandpad teen die draad verlei die hart is die bloed se sekstant en navigeer tussen skaduwees deur aan die binnekant van die bors die hart is minder sigbaar as die viriele groen van mos wat bo die bloed strek na jou nek die hart dra nuus van lankal dood van dienstigheid vergeet van patente medisyne die nek buig onder die swaar hand van leed

[22]

in die eerste plek is jy geheim soos stop en kyk watter woorde die tande aan die binnekant van jou lippe afbyt daardie woorde maak selfs die dood nie gedaan nie woorde soos emmers onder geute op die hoeke van die huis

[23]

jou vingers is geskenke jou hande deur die lug soos die willekeurige bewegings van ’n takbok deur die sneeu jou polse ’n besoedelde kersfees wat met die swarigheid van maande in die gang van swart ys hang jy gaan vanjaar in onverwagse reëlmaat verby a one horse an open sleigh

[24]

alice oswald op my af die geluid van ’n fiets van ’n bui reën wat jy voor die tyd reeds ruik jy kan haar spore na my toe volg soos ink na ’n inkvis verskrik bo ’n strandmeer se oopgevoude bodem hier sluip iets soos koue teen my ruggraat af haar voetval wentel ’n aasdier om ’n dooie skaap in die naderkom van die hoogste wuppertal wat mits dese vir haar van nuuts af soos ’n bliksemstraal stuur spoorloos en indrukwekkend daardie grens van naamloosheid wat om my baan en daar buite

op ’n ander reis begin gaan

[25]

’n stopnaald geleen om ’n duwweltjie uit my kind se voet te haal die skyn van gesond word soos ’n voorval in my hande die punt van die naald smaak soos bloed in die mond die tong daaronder hulpvaardig aan helde en filosowe vasgeklem onder my tande aanhouer wen wolraad woltemade ek soek na die doring in jou vlees aanhouer weg van strande aanhouer die draer van die vuur aanhouer die tafereel van gesneuweldes wat die pad vol dorings besweer aanhouer die naald van voor af weer

[26]

daar was ’n dief jare terug in die buurt met die onwaarskynlike naam krismis hy het dit en hy het dat alles wat moontlik verkeerd was ook die verlies van skaap en mannemoed op ’n dag het ’n paar jonges van die omliggende by ons aangekom aan’t krismis jag so ’n paar op motorfietse ’n onregverdige voorsprong op die pad van heiligmaking en spiere ek ry saam op iemand se honda off-road en beduie kortpaaie en moontlike wegkruipplekke in en om vegkop tussen pot-the-red en bresler’s flat laat sak ons die drade ry bestof en gevaarlik oor tot koppe in die water by een van boetie schimper se reservoirs sweterig ingespring

bleek en maer is ek anders as voor die bad se spieël ons uitklim waai onder die wind van verkenners koud oor kaal gedruppelde die son bak ons droog my vingers van naby outisties en vervalle daardie stilte raak weg as ons weer op die motorfietse ’n sterwende wêreld waarin blindes en skaapdiewe woon in daardie lank gelede sien ek iewers uit die hoek van my oog ’n valk hy val uit die blou stuit van die berg en glip in die wind af presies in die middel van die windpomp se wiel al hoe kleiner hoe ons in die stofpad verder die grom van wiele oor gruis die senings onder my hemp vandag sagter en tot groter weerloos vervat en van die valk se vere klein en wit in die blou

wat die lug ons oorheen

[27]

na die weerklank van die skoot kop soos vir ’n foto bokant die kolf skuins gedraai op sy skouers waar uitgeblaasde asem soos ’n aanval lê oë wit en verwild ganse wat skarrel op die plaas se werf

[28]

ek weet jy lê in die nag wakker en luister of ek nog asemhaal jou oë in die donker oop soos paddas in ’n droë moeras sodat ek dan omdraai en dieper slaap vir die droom wat op my wag soos ’n pendelaar wat wag op ’n bus die asem stuur die vuur van slaap stuur die koelte van water langs donker oopoog onder die aanslae van apnee ek is ingebed in die opwel van jou hart as joune klop sal myne as joune stop sal myne

[29]

nou te laat om die ooste teen dagbreek te waarsku te ver ’n weerligstraal se flits voor donder te gering die kans om te weet te uitgestrek die aanloop voordat horisonne buig te chemies die fosfor van horlosies te gemaak die gemoedelike simpatie met dood te stowwerig die vloed van migrerende wildebeeste te suutjies die nadering van jakkals tot lam te stormagtig die verontwaardiging van strandmere in die vrystaat versteek te groot in die skedel die kasse vir oë te blou die fonteine van oudword te skaam die verleentheid van mislukte gebak te noodwendig die vermindering te komend die verlies te lief

vir toeval die lewe te nou die gaping tussen goed en kwaad te hier die nou te laat

[30]

die kind klim uit die stort sy lyf glim soos die binnekant van ’n kokosneut die kind bly op ’n eiland nes robinson crusoe hy vryf sy hare droog sodat die skipbreukeling en die honger nie ontmoet nie sodat sy vingers oor sy kop sonder voorverkorting of enige ander optiese illusie meesleep na die geweld van slape wat nog kom hey it’s friday sing hy

[31]

alles nog oor jou soos een wat water drink voor ’n rigter die probeerslae om aan ’n leë spruit te dink en op my hoede te wees vir ry op ry die droë lope van ander uitgedor tot die klipperige langsaan dan kaal rotse en venynige grond en ’n konstante horison om jou waar ek gaan tot dun gestrekte gras my vingers sekulêr aan die bot soos ’n koorsboom en ek vat aan jou oorblywende bene soos hoefysters vat aan beslaande perde die gruis van ongeloof en vorige oorwinnings onder die hand ek wil jou ore van jou af van gogh en in my rugsak bêre ’n lem met bloed bestryk

jou lyf ’n afgeslagte karkas oor ’n paal tussen twee skouers terwyl jagters loop en sing hulle vreugde ’n padteken voor ’n blinde straat kwalik verberg en alles nog oor jou as ek verby ’n kontingent rondloperhonde om ’n asblik na dit alles jou nog proe aan my

[32]

my pa het stiltes gehad sulke stiltes soos clint eastwoord in ’n kar waar afwagting jou met ope arms omhels galmend leeg die agterste sitplek en buite roep hardhorend die kilte voor die storm waar ek vasgedruk word deur die eb van drome en ’n nagvoël vlieg op langs die glim van die motor se ligte en ek hou my stoïes in sy c-pilare ingevou

[33]

ek een aand terug plaas toe om my lyf teen ’n miershoop te laat rus een van die honde storm my ek slaan hom met ’n rugsak teen die kop die sak glip uit my vingers glip uit die bakkie ’n stromende spruit vloed in tot teen die dak water van binne en water van buite word natgesweet wakker in die beur teen leirieme waarin die res van die gesin amperslaap die wind daar buite voer dreigende reën en ’n oordrewe belangstelling in digte akkoorde dieselfde tegniek word in film gebruik om verloop van tyd aan te dui langs my lê jy jou vel word in drome bevoordeel

daar kom berge in jou mond op ’n later foto proe jy swart en wit

[34]

daar is ’n stralekrans in die bleek luglaag rondom thaba nchu die atmosfeer laat sterre gekrink lê bo spore van die pedi’s se inval voor dagbreek die nag troebel in voorbereiding as die vure van die basotho na die ooste oopmaak soos ’n rooi wond waar die horison se kurwe in welwing aangetrokke tot die grond lê voor die donker fort van veldslae en plek-plek se onweer waar in hutte aan die ver kant van die maluti’s verbeelding doodloop waarvandaan vroeë skemer kom en die bepaling waar die maan gaan staan en ’n agterhoede wat gelate waak teen die lis van toekomstige aandklok en pas

en die inkeep van duisternis en komende oorloë wat in die blinde kol van die oog drup soos yster uit ’n smeltkroes totdat alles op hierdie vlakte sonder kennis of toegif verbleek in die dampkring rondom die swart berg

[35]

jy het my eerste gewaar aan die soom van die voormiddag toe die werk reeds klaar was in ’n stad waar grys eggo’s van die mure die murmurering van ’n splintergroep afvalliges naboots jy het my teen water en vuur beskerm die dye van die lug oopgebeur met gespreide vlerke wat strate deurkruis met die bekendheid van ’n kombers op die skouer en oor jou heupe het ek deur stekelige gras gedraal na koel die waterkuil in die grou vlekke van jou oë in die sagte druip van sement teen jou bene nou verwyder van praat en dink en verdere hunker na die liggaam

en die laaste rug se spier en die lenige afbuig voor die enkele spoor van ’n dier

[36]

dat die nag met sterlig deurspeld was bokant heilige bome op ’n lae rant en daaronder die opdrifsel vreemde katbos in ’n weiland waar die maan val op gras hul spriete nog klam en onseker onder voete en die droom self ’n ander lewende wat in wakkerword afwentel na waar sprinkaanvoëls gekoester voor my kamervenster bly en die karre wat hier naby verby jaag laat opdelf uit die stof soos ’n springkasteel of die bene van lasarus self

[37]

’n foto van jou hande hulle is ineengevou tot stilte gestuip in hegtenis geneem hulle is gewarrel tot vuurmaakgoed jou gesig is nie op die foto nie is daar waar die son en die maan in donker water plof soos ’n tarentaal se skreeugeluid jy het ’n langbroek aan ’n hemp onder jou naels sit potgrond nes ’n tatoeëring van die laaste kwartier en my oë blink oor jou ’n rooi tong van flanel tot die tande bewapen ’n foto van jou hande hulle lê op jou hart dit is dit wat so klop

hulle is daar op ’n foto in die paneelkissie van jou bors en dit staan oop

[38]

ek sou my kind op my pa se skoot maak sit die maer hy soos garingdraad oor die romp verfrommel om hom met ’n oop maan op die aarde skat te omhels daardie nek van sy oupa soos ’n bees brahmanerig aan die oud word die voete soos lap ineen dan sou my kind sy arms dun soos naalde om die ou man se keel skêr dan was daar ’n groen voetpad dan was daar ’n horison ver

[39]

eenkeer in die bakkie ’n ryloper op harrismith keith jarrett geluister nie kaalvoet oor die drakensberge nie buite die dorp twee honde in verbydraf hulle oë neergeslaan dele van die geelstreep wasemrig gespalk vir komende opwinding met my hande op die stuur die vensters oop die notas van grasse verby by van reenen wiele soos beurende struikgewas die aantog van eendag tot end en vlugvoetig voor groen is die land van natal asof dit blond is en nie blou nie dis al

[40]

jou bene lê nou voor my ’n aanmelding van vroeëre verlies die rivier van terugkyk olierig en donker op pad na die kus stroomversnellend gevul met die wars van bilharzia jou bene raam ’n oase vir dadelbome en soos swaartekrag vroegaand planmatig die son agter ’n horison in forseer is jou bene in slepende vaart die aanstap ’n rivier sonder bodem swart

[41]

ek neem ’n foto van jou net voor jy oor die straat stap die lens op jou soos ’n onverskillige bestuurder wat uitswaai vir jou en jou hande in krake gevou tot vuiste langs die sye van verder loop gespaar oor sypaadjies wat jou lippe in hopeloosheid saampers tot waar agternastaar in die niet verdwyn die knars van wiele is nie in ons guns nie die maan ook nie by nag nie ek stuur jou raakgeryde lyf na ’n noodeenheid bloed glim op ongelukstonele soos roes op ’n ou knipmes en dan net wind en die klik van ooglede op mekaar

as ek vanaand gaan slaap die lig die kleur van vuil skottelgoedwater van handmerke teen die voorruit

[42]

vinnig maak venyn die woorde tot vers reg voor jou oë nog voor die yster in die vuur hierdie woorde kom so naby jy kan hulle ruik en hulle verwerp insig hulle verwerp oordeel hulle is ’n lokus van woede hulle kan oor jou buig soos die mure van ’n nuttelose skool of kerk die oorbeskerming van die gedig net ’n illusie venyn is donker in jou oë en jou oë is oop en is bokant hierdie woorde stiksiende en in temporale suspensie want woorde is meer geheim as treinstasies minder openbaar as logika woorde se verdediging is beheers

en dra die liefde net as parodie die vers noodwendig biografie

[43]

so duiselig soos die wenteling van yster om ’n hidrouliese as word ek toe ek die dooie bees in die ghwarrie bokant steynskraal se huis sien lê die kopbeen nou nog toe onder frieskolle wit en swart en ooggeglas ’n ritseling van die wind skif my nek verby die karkas roerloos en anoniem my lippe maak ’n luik teen die donkerte van die afdraand waar ek en die yster en die as in voltooiing pas tot sterwens toe word ek en die bees die heiligheid belet tot ’n ander wêreld wat eendag net lewende dooies het

[44]

my suster het ’n droom wat aasvoël op die wind bo-oor platberg die res van slaap is niksseggend in die slaap is ’n motor wat moet wegtrek in die slaap is kleintyd ’n plaasaanval en ek moes hierdie droom soek maar die droom was uitstedig die droom was af siek die droom was oorsee die droom luier voor rietvlei se huis in wakkerte soos ’n pyn in die sy dan staan my suster op teen die bleek brood van lig in die gang af skuifel verby deure toegeknak my suster eggo voor my soos ’n stilte daardie uitvloei van slaap in die langsame proses waar

dooie mense heiliges word en die droom al is wat nog kort

[45]

ek ry in die aand huis toe die bakkievenster oop ’n wind oor die afgemete loopvlak van leë strate verby versorgde tuine asof vergiftig deur die stilte van vibracrete ’n hond blaf teen die eerste sterre ’n straatlig vertel waarvan hy weet iewers op ’n stoep maak iemand rusie stemme kwistig oor die koelte van die werf die flikkerlig gaan aan ’n geel lig na die een kant verruk garagedeure rol hul skanse op tussen die afgrond van liefdelose huise is daar drake is daar ’n wapenstilstand so opmerklik soos ’n kruppel klouterdief en die einde van die roete verpak dit alles in harmonie en orde van terreur

dan knars die wiele tot stilstand my tong stil soos pypolie aan die verhemelte rou en ligloos teen die horison hou die maan hom skaars

[46]

my vetplante my huis my kombuis my kar my kinders my creuset sê sy totdat dit reën en die water ’n dun straal by die afvoergeut uitloop my rivier dink hy

[47]

grys soos nou-nou reën dit oor alles is japie greyling ’n kinderdigter fundamenteel in harmonie met ander sy gedigte ’n poësie gebore uit die begeerte om die lyn tussen die hier en die onsigbare oor te steek maar baie van sy metafore openbaar ’n selfsensuur wat die verdwyning van droogtes verduur die weer steek sy kop na die weste toe op wolke geskouer tot kompakte nek grys soos nou-nou reën dit oor alles in ’n wêreld waar japie altyd met sy hande in sakke staan tande weggesteek vir ’n nag om woorde terug te byt as onweer om die skouers vou en hy miskien die visier van voor af sien

[48]

in die vliegtuig sit ’n man sy vel buiteluggewerk stukkende plekke aan sy hande elmboë skurf sy hart beur huis toe uit hierdie vlug van ver af gevloed tot ’n stroom waarin ’n mens die water verbeel en die koue van die water voel en hy sal huis toe ry verby die duikweg onder die nasionale pad deur langs tekens van boemelaars teen brûe se pilare verby die terugkeer stoot voete oor ’n grondpad tot by die vervalle renbaan van brandkop waar eens snellende karre nou in die tweespoor terughink tot by ’n werf met eie skemering en braaie op die stoep waar ’n hadida oor die dak van die huis

hierdie man uitermate hard roep

[49]

ek swem deur jou ’n warm water met roering tot by koraal op soek na die terminus van kalmte jou kyk gooi anker in my keel wange gebaai in die vaste aanslag van eb en vloed tot afstand gedoem is my beminde se swaartepunt ’n vadem diep keepswimming keepswimming

[50]

ek word in die nag wakker geglim deur die fosfor op my horlosie my slapende kind hou van baseball en ben ten sy wange blink van vlekvrye staal my vrou droom ’n warm gloed in die blaaie van ’n boek die son skuif verder in ander wentelbane as hulle sou weet neem my kind die veters neem my vrou die belt te verstane

[51]

al stom jy van verbasing is ek in woorde getrou trou is nie beskrywend soos die grasreuk van ’n sigaar nie trou smag nie na stille waters of oggendkoffie nie trou is ’n ou bakkie wat met diesel werk nie perdekoop nie nie te vertrou nie

[52]

ek onthou iets wat ons as kinders met twee vuurhoutjies gedoen het jy druk die een kop teen die ander uit die punt van die vuurhoutjieboksie steek dit dan aan die brand dat die vonksmeul hulle aan mekaar laat groei nes ’n man en ’n vrou wat soen dan het ons oordadig daaroor gelag die brandende vuurhoutjies se koppe styf teen mekaar gepas

[53]

in die vals beskutting van riete vermis ek jou om elke hoek en draai asof ’n verskuilde want jy koop vir my lugtyd asof ’n kontrak kyk hoe blou word my oë baie blou soos die water waaruit hierdie riete vou nou skree ingrid op my die fokken ongeskik blou bevolk die rym van die bessie ryp ja ryp net so verraderlik soos die beskutting wat die riet my bied

[54]

’n worsteling van berge laat jou debora retief sy steel soos ’n seuntjie pepermente uit jou sak sy word deel van rekenaaravonture debora sê i’m hurt in die afwesigheid van traktate kon dinge maklik anders gewees het ek het ’n sheen of elegance sê sy vergeet die gliewe van kerkenberg die eerste gedagte is die beste in sagte beskouering onder haar nek dra sy soos brood die een se persepsie is die ander se woord ’n gedig is soos ’n mannlicher sê sy dit stop die klok dit gaan links dit kyk op haar liriek is nie rou obseniteite nie haar liriek is die sorgelose verwoording van wat die lyf geneig is om te verduister

toe sy by die deur uitstap sien ek die rok se etiket by die kraag uitsteek en kyk weg

[55]

hulle het ’n draai gery oor die ou werf by die oopgekapte lukwartboom en verby die langsaan leegstaanprieel ’n duiwehok wat onnadenkend ogiesdraad na die noordooste gluur en uit die huis se dak twee antennas wat ’n verlore sein stuur die grys wolke in van ’n balk in die stoor ’n stukkende speelgoedgalg stuk draad gehang vir hierdie oomblik stil en ’n sluipende wind wat peperbome se takke roerloos vul hulle het ’n draai gery en alles net so gelaat

by die oop hek uit by die melkstal verby en sy seun wat die venster oopdraai en dink dat hulle dalk weer alles sal kry sy oë op die witgekalkte mure vas vir ’n oomblik lewe in liefde en voor hulle die pad van die huis af vol gruis en die vernedering van gruis en verdroogde gras langs die skouer hulle het ’n draai gery nie omgekyk nie

[56]

ek’t met hom gevorder soos ’n kundige skrynwerker tussen kaste van hoek tot tap tot vroeg in die jaar sê maar maart in saagsels is die dae voor herfs op soek na my kind jesus nes die vloed not found in may hier dek hy die tafels van toekomstiges sit hy op die stoele van duiweverkopers die hout altyd sewe grade koel en liefde verplaas na die ver stad arimatea in my drome sit pa’s die torah soos kaarte en blaai in stilte afgemat they shuffle they cut

[57]

in hierdie dae spyt my huis my want ek bly die erns van die saak miskyk en bespeur net ’n verhaal van geheime wat ’n haarbreedte van die werklikheid verwyder is daarom is ek selfs in my slaap wakker en dwaal tot sonsopkoms as bewys dat by almal die vermoë bestaan om na ’n beter plek te ontsnap sonder om innerlike grein prys te gee of te verfyn ’n plek waar alles nuttig is waar die mond nooit proe na bang nie waar jy nie hoef te verlang na die oorvloed van oupas wat aandag gee nie hier is die lewe te maklik verslaaf aan malligheid en goeie bedoeling swak soos ’n vuis

selfs in gedigte skryf die geskiedenis my en nie andersom nie elke aand in die huis waarin ek bly groot en ingewy skyn voor elke venster ’n donker lig wat helder in die toe oog terugkyk na my pragtige hande wat nou meer as ooit gereed word om te gaan hulle begeer nie meer na meer nie in my huis is ek en ’n ligloosheid wat al van ver wink en my laat met ’n treurige bekommernis en die dreuning van die hart op in die borskas op in die kop en die stof op die portaal se vensterbank is al wat verborge bly in so ’n groot huis as jy die erns en al daai op dieselfde manier soek in die blaaie van jou boek

[58]

op die strand loop ’n gesin party van die kinders noem haar tannie ander noem hom oom hulle sleep hulle voete deur die lou sand soos ’n lui valskermtou teen die blou hulle het engelse dubbeldoorname ma se lyf gymgewerk tot tonus pa ry ’n toyota dubbelcab in wit sodat jy hulle agterna kan kyk tot hulle soos mis voor die son verdwyn en ons omdraai en eet en verder slaap want die somerhand lieg nie die sin taks die son vertaal alles

[59]

van my verbeelding is niks oor nie ek het ’n hond sy naam is riffel halfvol halfleë notaboekies voor my oog swiep die dooies verby hulle gesigte soos ’n posduif na die nes van teleurstelling terug en ek vertroetel die houvas van kinderjare tussen komberse ek kyk na my kind se hande as hy slaap die hande lyk naby die liefde kom van ver ek stel voor hy trou met mia ’n dogtertjie in preprimêr

[60]

in daardie film zapruder kruip jackie in rukkerige bleek kleure oor die kar om dele van haar man se brein bymekaar te maak elkeen van haar hande daar is net twee van sosiale media bevry dante is haar digter hy verstaan haar wêreld in die motor in daardie wêreld van liefde en chaos soek haar hande bloed soos hansie smal se hande soek na staal

[61]

dit is gevaarlik om alleen te reis ek en die graadtwee skool toe oor die radio sing iemand sê hy soos ’n oupa wat koud kry wys ek hom hoendervleis op die arm buite die motor is die stilte wit op die voorste sit sing hy saggies in die binnekant van sy mond aan die einde van hierdie rit loop die hart daar buite rond

[62]

sy is in my droom ’n blinde binnehuisversierder ek reis in haar aktetas rond sy gebruik die nommer sessesses om die tas te sluit haar tas leer deur ervaring ek steek ’n verjaardagkoekkers die vloer van die tas aan ek laat haar blaas die tas se deksel is ingeduik word holtes waar water soms inlek my aanbeveling is om die bodem te vervang maar die tas kry skaatse en snel van plek tot plek ek bevraagteken haar spoed as sy plat lê op haar rug ek sien in ’n make-up-spieëltjie

die naam dog tussen haar lêers vir my loer in die tas lees dit egter god god lees dit

[63]

ek stig in jou lyf ’n kerk die kerk is ’n kamer van verval die bed onopwindend vol laken onder lig doelloos van bo die vloer vol skerwe oë soos kelke teen die mure maak voorvadergeeste staan kosyne bestryk met plascon en voorbedagte rade want ek’s ’n dief en jy’s ’n nag

[64]

ek bemaak in my laaste wil en testament sonder dwang of delirium aan my ongebore kind die onaf strewe na effek aan al hoe minder aardse vriende ’n paar woorde uit ’n primordiale wêreld aan onderdane bejuk gee ek ’n verslawing aan grond onder voetsole ek stel hulle aan as bewoners van my grasperk aan die res gee ek die terrein van ink wat swart word voor die oë die domein van nie die waarheid nie maar die suggestie daarvan aan die diep soet stem van my honde bemaak ek die restant van my lyf immuun teen vlymstaal en lemme van agter en aan my vrou en my seun die aarde

van onder nie blou nie maar tot donkerte gedelf deur ’n argitektuur wat bly staar na die stiksiende ster van dood

[65]

in die weke voor cuito kon ek in die son loop ’n boshoed tussen my en die hemel ek kon ’n mes slyp tot hy armhare skeer ek kon klavier dat daar trane in jou oë in vrye tyd het ek kaas gemaak die grasperk oor die kaplyn in stand gehou ek kon tik op ’n outydse olivetti ek lees ’n proefbalans vir breakfast ek gee my tiende en herstel vulpenne gratis nou trap ek ’n bergfiets deur teerstrate fel daar is ’n valhelm tussen my en die hel

[66]

in plaas van om my vingers in jou wange te druk het ek my hand op jou rug gesit soos die asem van ’n straatkind teen ’n motorvenster in jou oë en in die opstanding van bloed in jou nek ’n digterlike aanvaarding van die bonatuurlike al op die rand van histerie al op die rand van geweld in hierdie delikate strate wat raas in die stad van jou lyf ek word vir jou ’n digter van dekolonisering liefde troef die eie aarde en die eie aarde troef die noodlot en jou donker oë is die oorsprong van

[67]

toe klim sy deurklap in die kar skreeu deur die toe ruit fok jou man fok jou ek gaan terug na my ma-hulle toe en hierdie keer vat ek die kinders saam en al wat hy wonder is hoe hy by die huis gaan kom sy tools is nog in die boot en smile in die weggaande die oë wyd soos ’n vice grip goed geskarnier en in olie gebed

[68]

in ’n laai lê sokkies baie ternouernood gestop van spaarsamigheid bewys onder in my kas ’n paar skoene van oupa hulle is nou effe te klein

[69]

oupa is in negentien sewe en sewentig dood ek was veertien en het die omvang van sy siekte nie besef nie wou opsluit daardie naweek ’n maatjie laat kom kuier francois wie se pa by die stasie gewerk het ons het vrydagaand in die woonkamer gesit toe pa swaarvoet die deur oopstoot en sê oupa is weg hy het sy bril afgehaal en oor sy oë gevee huiwerig voor al hierdie vreemde hartseer het ek nie geweet hoe om op te tree nie en eers jare later besef in eie haard met eie kroos hoe om eintlik ’n pa

oor dooie pa te troos

[70]

ek het eenkeer laataand oor die foon ek het deurnag met ’n beetle gery ek het bloemfontein toe gehike weens slegte weer ek het geld voor ma se bedkassie gesteel ek het voorgegee my naam is iets anders ek het gedink duur geskenke maak ’n verskil ek het vertrou die wegraping sal gebeur ek het ’n uur lank een noot op die klavier gespeel ek het my walgrefleks onderdruk ek het nooit geweet wat my tipe is nie ek het te min berge geklim ek het ’n sopkombuis se eettafels omgegooi ek het iets bekends in die leë bakkie geruik ek het langs die pad uitgeklim en in die aangewarrelde stof bly staan ek het my verbeel dat ons eendag hemel toe gaan

[71]

ek en ’n hond loop van die windpomp terug huis toe in die donker plek-plek val ’n vreemde lig oor die klippe langs die pad die monsters kom oor die dakke en ek weet ek moet wakker word anders sal die vrees my oorval my droomportefeulje met die wring van hande gevul ek en die hond in saamgestelde vlug in hierdie worsteling met die hele van die heelal en wakkerword in die spil

[72]

eenkeer ’n kind oor die straat en ’n halwe tree van die sypaadjie ’n aansnellende kar die kind deur die lug en op haar rug inkoopsakkie in die hand en voete netjies oor mekaar pal uit hierdie lewe val

[73]

toe beduie hy na die swart man agter hom en sê onthou jy hoe een van die du toits in die skeur vasgesit het en dood is toe hulle hom en die kalf nie daar kon uitkry nie hy wys met sy vinger na die oorkantste rant waar ’n bruin ysterplaat oor ’n fontein gesalf lê daar sê hy daar is my kalf

[74]

brusselse reën op die huise se dakke in hierdie dynserige sit duiwe soos masels en voor my oog verknoop in afwagting jou vlerkgeklap die strate beloon jou voete met goeie bedoeling met meer as ’n gevoel maar ek het geweet asem gaan op tot die niks die lyf joeri gagarin agterna en hoe aan en aanmekaar die tong om die waarheid kan buig ’n tekstuur wat die res van die stad laat vervaag in damp daardie storm wat elke dag van voor af in jou mond my laat dink aan reën in die lae lande

[75]

het ’n nuwe monopoly die eerste spel katastrofaal my kind trane maar jy skreeu op my sê hy

[76]

soos pikkewyne na ’n olieramp ons op en af teen die berg enkelkaartjie uitgeslik gekoes teen sonval oor die voetpad tot in die duisterige poel aan die einde van die waterval tandebytkoud ons en die twee seuns wat droog in die son en weg van die stroom uit die hoek van my oog die lig in druppels op die vel retoer en die leviatan wat in die donker water

uiteindelik agter ons roer

[77]

in blou én rooi bly marilyn my ontglip vir my is sy vaal soos die vloed van sepia wat chappaquiddick die woorde meesleur en tot niks versprei skaamteloos berig nog ’n gedig oor haar aangespanne kuitspier hierdie gedig nie as aanklaer nie maar as griffier

[78]

so stuur jy my die ongeloof stoot dit oor die tafel soos ’n tjek wat gehop het of ’n cocktail date rape drugs ou wette se ink bloei traag deur die blaaie en maak net my vingers vuil anders as god is jy ’n ondergrondse asem ver jy is nog in die run om blameer te word vir al die liefdeloosheid jy fluister om die een of ander duister rede is die kurrajong uitgekap sonde is goed vir jou vel dit rits die skreefoog toe asof iemand agter die gordyn inglip ’n rapier wat uniek op die oop rug wag sonder om hoër verwagtings te koester

tot in die derde of vierde geslag

[79]

voor die insny van die lem voor die harem van vroue voor die inhardloop van wolwe voor die leuens van ligtorings voor number seven step forward voor die definisie van gewoonlik voor die einde van die ondersoek voor my verlore broer maak deure saggies toe voor die eerste keer voor monastiese kerstening voor die gevoel wat jy as kind kry by vreemdes voor gekleurde venster langs die voordeur voor die aankoms van die albino voor die wêreld daar buite voor die wysheid van pediaters voor neuroses van windbuksvoëls van volvobestuurders voor stemme in my kop voor lopende water

voor woede in nuwe vrede glo voor geheime in die oë

[80]

elke derde dag se gedagte lei my na ’n ander graf sonder weggerolde steen tong in die donker swig voor cheeseburgers en coke zero swak longe gebuk onder langsame asbes die lende is omgehaal tot skietstilstand elke derde dag huil jy by die graf sodat ek nie spoeg in my mond kry nie asof kinders by dosyne my in onverwagte diepte laat reik na ’n suurstoflong die lug so swaar soos lood voor ons wag die asem voor ons wag die nood

[81]

u vermy die aarde op dieselfde manier as wat ’n ma haar seun vermy just because he’s seen it all daar is geen twyfel oor hoe u die nag laat verbygaan nie en daar bestaan geen kwaadwillige of onheilige onderneming sonder die stilswyende goedkeuring van vyande nie u vermy die toenadering van die bose wat ons met kop op mekaar se arms tot beswyming sus in die beswete drome van voëls is ons vasgevang in takke van brandende bome maar my dertig sikkels is veilig by sanlam teen die opbeur van kruipende mos onder ’n kraan wat drup teen die roerende blare wat voor die oostewind die liefde vermy u beskerm my in ’n

ondeursigtige sin van botaniese isolasie teen die wat vroegdag sonder vrees of woede wakker skrik

[82]

het saggies op die plankvloer afgestap en my pa vir my ma hy is ’n fyngevoelige kind en besluit om nie in modderdamme te swem nie baie geleenthede weggegril klei tussen my tone klei oor my oë bang geword vir perde nagmerries van oor afgronde val nou loop ek deur die hexriviervallei verskonings is op mag daar min lewe na hierdie lewe wees normal rise en comfort fit mag die taal van jylose dae verbrokkel in die sintaks van stommes en my slaap vasvang in

die hipnagogiese belonings wat leë gange koester my voete gaan nie wellington toe nie eindig gewoon in worcester

[83]

ek wil jou huis omhels maar daar’s nie mure nie jou stoep is blootgestel aan onheilige hande en die heining ’n deinende reeks skandes wat ten spyte van ander voorneme lei tot groter verlies jou huis is ’n eksperiment waar gedagtes nog vry die lyf se begeerte kan koester waar hierdie bloedige lippe van jou oor glimwit tande die laaste woord inkry dit laat jou vensters soos jare voel waaroor die wind se lied met die sluimerige spoed van voete in sirkels loop en soos sinjale maar is probeer geute my stil maak met verduidelikings duidelik kan jy die uil jou naam hoor roep duidelik kan jy die klop aan die deure voel

[84]

soggens ’n werfbobbejaan hy ratel die ketting bokant my bed iets steek sy vure aan ek sien the flames take hold hy pluk aan jou hare se lint tula-tula sê hy stil my en makliker as wat ’n naald deur die oog van ’n kameel gaan lê timberlands vol bloed voor die bed soggens word ons wakker oor die radio hannes meyer sand en klip tocknell engravers forever pure water die gidshond hier buite waak teen die bobbejaan hy gee ’n vroeë blaf hy lok ’n blinde aan

[85]

hier is die gedig van god wat geliefdes wegneem sy stem so afgegrond soos opera die vasgeroesdehek-sindroom hy maak ’n sisteem van betrekkings wat uitloop op ’n leë eiland daar is geen teken van oorlewendes nie daar is geen teken van inboorlinge nie wat ’n vriend het ons in daardie ondertoon van volwasse aandagversteuring eie aan harde werk op die sewende dag sal jy vind sy etiologie is alles want hy het al in ’n kar geslaap hy het al in ’n kafee gesteel hy het al ’n koedoe geskiet in die ambulans van genoegdoening in medias res

hy vertel jou alles sodat jy kan rou almal gaan op die ou end dood al is daar nie ’n ons nie gaan hy waar ek gaan en waar jy ek.

Sewe is die getal van heiligheid, van voltooiing en vervulling, ’n volmaakte sirkel. Gilbert Gibson se vierde digbundel is ’n konfrontasie met die simboliese lading van hierdie getal, ’n woordestryd teen die wete dat voltooiing die einde beteken, dat volmaaktheid noodwendig ook die dood impliseer. Die verse verbeeld konkreet dat die poësie begin waar taal verbrokkel; dat die letterkunde juis ontspring uit die verbystering van sinne.

Gilbert Gibson is in 1963 op ’n plaas naby Marquard in die Vrystaat gebore. Hy studeer medies aan die Universiteit van die Vrystaat en praktiseer vandag as internis in Bloemfontein. Hy debuteer in 2001 in Nuwe Stemme 2 met 12 gedigte. Sy eerste bundel Boomplaats ontvang in 2006 die Protea-poësieprys vir die beste Afrikaanse digbundel wat die vorige jaar verskyn het. Boomplaats was ook op die kortlys vir die Ingrid-Jonker-prys. Sy tweede bundel, Kaplyn, het in 2007 verskyn wat hy opvolg met ’n derde bundel getiteld oogensiklopedie (2009).

Tafelberg, ’n druknaam van NB-Uitgewers, ’n afdeling van Media24 Boeke (Edms) Bpk, Heerengracht 40, Kaapstad 8001 Posbus 551, Kaapstad 8000, Suid-Afrika www.tafelberg.com

Kopiereg © 2013 Gilbert Gibson

Alle regte voorbehou.

Geen gedeelte van hierdie elektroniese boek mag sonder die skriftelike verlof van die uitgewer gereproduseer of in enige vorm of deur enige elektroniese of meganiese middel weergegee word nie, hetsy deur fotokopiëring, skyf- of bandopname, of deur enige ander stelsel vir inligtingbewaring of –ontsluiting.

Omslagontwerp deur Michelle Staples E-boekontwerp: Trace Digital Services

Ook beskikbaar in druk: Eerste uitgawe 2013

ISBN: 978-0-624-05884-7

Epub-uitgawe: Eerste uitgawe 2013 ISBN: 978-0-624-05885-4 (epub)

Mobi-uitgawe: Eerste uitgawe 2013 ISBN: 978-0-624-06313-1 (mobi)